Ομιλία για τα 296α γενέθλια του Immanuel Kant
στις 22 Απριλίου 2020
Αγαπητοί φίλοι του Κάντ,
κυρίες και κύριοι!
Με αυτή την ομιλία απευθύνομαι σε όλους τους ελληνόφωνους φίλους του Immanuel Kant. Αυτός ο μεγάλος φιλόσοφος πάντα θαύμαζε τον ελληνικό λαό. Στο πρόλογο στη δεύτερη έκδοση του έργου του „Κριτική του καθαρόυ λόγου“ αυτός έγραψε:
„Τα Μαθηματικά από τα πιο πρώϊμα χρόνια, όπου φτάνει η ιστορία του ανθρώπινου λόγου, ακολούθησαν, στον αξιοθαύμαστο λαό των Ελλήνων, τον ασφαλή δρόμο μιας επιστήμης.“
Την δημιουργία των μαθηματικών στην Ελλάδα την αποκάλεσε „ως μιά πνευματική επανάσταση, πού τήν έφερε ή ευτυχισμένη επίνοια ενός μόνον ανθρώπου στή διάρκεια μιας δοκιμής ...“
Αυτή τη στιγμή ζούμε μια περίοδο παγκόσμιας κρίσης, και για να ξεπεράσουμε αυτή τη κρίση δεν φτάνει η ευτυχισμένη επίνοιά ενός μόνο ανθρώπου. Αυτό που πιστεύω εγώ ότι χρειαζόμαστε είναι μια νέα παγκόσμια πνευματική επανάσταση, όπως ήδη υπήρξε στην Ελλάδα στα πιο πρώϊμα χρόνια. Τα τρεις χιλιάδες χρόνια εμπειρίας του ελληνικού λαού θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο, αν αυτή η παγκόσμια πνευματική επανάσταση πετύχει.
Ως πρόεδρος του διεθνούς συλλόγου FREUNDE KANTS UND KÖNIGSBERGS e.V, ήταν πάντα ιδιαίτερη τιμή για μένα να μπορώ να αναφέρω λίγα λόγια στα γενέθλια του φιλόσοφου, μπροστά στον τάφο του. Σήμερα στις 22 Απριλίου του 2020 είναι για πρώτη φορά αδύνατο, γιατί όλοι πρέπει να μείνουμε στο σπίτι για να προστατέψουμε την υγεία μας. Αυτός είναι και ο λόγος που σας μιλάω μέσα από αυτό το βίντεο. Ας φανταστούμε ότι σήμερα βρισκόμαστε όλοι μαζί στον τάφο του Καντ στην πατρίδα του το Königsberg, που σήμερα ονομάζεται Καλίνινγκραντ, για να τιμήσουμε τη μνήμη του μεγάλου ανθρωπιστή και ειρηνιστή.
Τι θα έλεγε ο Kant στην παρούσα κατάσταση; Επιτρέψτε μου να μοιραστώ μαζί σας κάτι από το δοκίμιό του „Πιθανή αρχή της ιστορίας των ανθρώπων“:
„Ο άνθρωπος πού στοχάζεται αισθάνεται μιά στενοχώρια… , πού είναι όμως άγνωστη στον αστόχαστο άνθρωπο : δηλαδή δυσαρέσκεια με την Πρόνοια που κυβερνά τήν πορεία του κόσμου στο σύνολό του, άμα άναμετράει τα δεινά πού πιέζουν το ανθρώπινο γένος τόσο πολύ και (καθώς φαίνεται) δίχως ελπίδα [νά εξαλειφθούν ]. Είναι όμως παραπολύ σπουδαίο νά είμαστε ευχαριστημένοι με την Πρόνοια (με όλο που για μας έχει απάνω στον γήινο κόσμο μας χαράξει ένα τόσο βασανιστικό δρόμο) : ενμέρει για να μη χάνομε το θάρρος μας ακόμη και μέσα στα βάσανα, και ενμέρει για να μη βγάζομε από τη μέση τη δική μας ενοχή, που ίσως να είναι η μοναδική αιτία όλων αύτών των δεινών, μεταθέτοντας την ευθύνη γι’ αυτά στους ώμους της Μοίρας, κ’ έτσι να μην προσπαθούμε να τα εξαλείψομε με την αυτοβελτίωση.“
Θέλω να προσπαθήσω να μεταφράσω αυτό το κείμενο του δέκατου όγδοου αιώνα στην σημερινή μας γλώσσα: Αν και ο κόσμος είναι γεμάτος κακουχίες και δυστυχία, δεν πρέπει να απελπιζόμαστε, αλλά να ακολουθούμε την πορεία των πραγμάτων και να είμαστε ακόμα και ικανοποιημένοι με αυτό. Γιατί ; Ο Καντ αναφέρει δύο λόγους για αυτό: Πρώτον, για να μην χάσουμε το κουράγιο μας και δεύτερον γιατί αντί να κατηγορούμε για όλα τα άσχημα την μοίρα μας, πρέπει να αναρωτηθούμε αν πιθανόν είμαστε εμείς η αιτία του κακού και πως εμείς μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο θετικά, βελτιώνοντας πρώτα τον εαυτό μας.
Πώς πρέπει να κατανοηθεί αυτό; Είμαι εγώ υπεύθυνος για την πανδημία του κορονοϊού; Ως κοινωνικοπολιτικά σκεπτόμενος άνθρωπος θα μπορούσα να απαντήσω: Η παγκόσμια τάξη στην οποία δρώ, κατέστησε δυνατή την παγκόσμια εξάπλωση του κορονοϊού. Προκάλεσα όμως εγώ έμμεσα την πανδημία του κορονοϊού ; Ανεξάρτητα από την απάντηση στο ερώτημα αυτό, δε θα έπρεπε σε κάθε περίπτωση κατά τον Kant κάποιος να παραιτηθεί εν όψει της τρέχουσας κρίσης. Μάλλον πρέπει να αναρωτηθούμε: Τι μπορεί να κάνει ο καθένας μόνος του για να συμβάλλει στη βελτίωση της δύσκολης αυτής κατάστασης.
Αυτό ακριβώς παρατηρούμε σήμερα γύρω μας: Ακόμη και αν πρέπει να κρατάμε αποστάσεις στο χώρο, μέσα μας ερχόμαστε όλο και πιο κοντά. Αμέτρητοι άνθρωποι βοηθούν τους άλλους, ακόμα και αν δεν τους γνωρίζουν. Νέες επαφές γίνονται είτε τηλεφωνικά είτε ηλεκτρονικά, ακόμα και με άτομα με τα οποία διαφορετικά δεν θα μιλούσαμε. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι συνειδητοποιούν πόσο σημαντικό είναι για τον κόσμο μας ότι όλοι οι λαοί ζουν ειρηνικά και αλληλοβοηθούνται.
Μπορεί αυτό το θετικό αποτέλεσμα της πανδημικής κρίσης να έχει μόνιμες συνέπειες!
Στο εγγύς μέλλον, η πανδημική κρίση θα παρουσιάσει μια σειρά προκλήσεων, τις οποίες ελπίζουμε ότι θα αντιμετωπίσουμε σωστά. Θα χαρούμε να γιορτάσουμε τα γενέθλια του Immanuel Kant στις 22 Απριλίου 2021 στη γενέτειρά του. Ελπίζουμε ότι θα συμμετέχουν φίλοι του Καντ από πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, και ότι η διεθνής συμμετοχή στον εορτασμό των γενεθλίων του Καντ θα αυξάνεται κάθε χρόνο. Τα τριακοστά γενέθλια του φιλόσοφου απο το Königsberg στις 22 Απριλίου 2024 θα είναι ένα γεγονός παγκόσμιας σημασίας. Ας συνεργαστούμε λοιπόν γι’ αυτή τη γιορτή ειρήνης!
Σας ευχαριστώ πολύ! Να είστε καλά!
Με την ευχή μου
Gerfried Horst
Πρόεδρος
ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΚΑΝΤ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΑΙΝΙΞΜΠΕΡΓΚ
